نقش عوامل فرامتن در نام گذاری اشعار شفیعی کدکنی و أدونیس

تخیل شاعر به تنهایی عاملی برای آفرینش ادبی نیست؛ بلکه عوامل فرامتنی همچون دین، عرفان، زمان، اجتماعیات، اخلاقیات، طبیعت، رویدادهای سیاسی و تاریخی، محیط زندگی و جغرافیایی، میراث ادبی و ... وجود دارند که ذهن شاعر در نام گزینی اشعار متأثر از آن ها است. آگاهی از این عوامل و نقش آن ها در انتخاب عناوین شعری تبعاً به درک بهتر محتوای شعر یاری می رساند. نگارنده در این پژوهش به شیوه ی تحلیل ساختی و محتوایی، به بررسی عناوین اشعار و چگونگی تأثیرپذیری شاعران از عوامل فرامتن در نام گزینی اشعار می پردازد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که بسامد ترکیبات مرکب هر دو شاعر در عناوین اشعار بسیار است و می توان هر دو شاعر را ترکیب ساز دانست. شفیعی کدکنی و أدونیس به طور چشم گیر از عوامل فرامتن در عناوین اشعار خود تاثیر پذیرفته اند. بسامد طبیعت، اجتماعیات، زمان، دین و اعداد در عناوین شعری آنان بسیار می باشد. هر دو شاعر از این عوامل برای تغییر و تحول شرایط موجود استفاده می کردند که شفیعی کدکنی بیشتر برای تغییرات اجتماعی و سیاسی و أدونیس برای پرداختن به مسائل و موضوعات متعدد از جمله: تغییر شرایط موجود بر جامعه عرب، مقابله با سنت، اجتماعیات، اخلاقیات، بی تفاوتی نسبت به مظاهر دنیوی، تضادها و تناقض ها، مسائل فلسفی و بیان سرگردانی های خود و ... بهره برده اند. تفاوتشان در این است که شفیعی با تغییرات موجود، ملایم تر از أدونیس برخورد کرده است. همچنین عناوین مربوط به طبیعت و اجتماعیات در عناوین هر دو شاعر زیاد است ولی نحوه ی کاربرد آن ها متفاوت است.سعی شده از میان عوامل فرامتن به عواملی که اهمیت بیشتری داشته و در نام گذاری اشعار تاثیر گذارتر بوده اند، پرداخته شود. گاه شاعر بدون این که قصد یا هدفی داشته باشد به طور ناآگاهانه برای شعر عنوان می گذارد اما در این تحقیق به عناوینی پرداخته شده که شاعر به طور آگاهانه و صریح برای شعر خود عنوان برمی گزیند. روش کار در این پژوهش این است که در ابتدا نام اشعار همراه با نام دفترهای شعری آورده شده است و بعد از آن یک تقسیم بندی قائل شده ایم که این تقسیم بندی شامل دو بخش ساخت و محتوای عناوین می باشد که عناوین هر دو شاعر به لحاظ ساخت و محتوا به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته اند اما تاکید بیشتر بر روی تحلیل محتوایی می باشد.